De delen van het Teylers Museum zijn gebonden door verschillende binders, waaronder vermoedelijk Abraham van Rossum (delen 2-4) en in ieder geval J.A. Loebèr, wiens bindersetiket in deel 5 geplakt zit. Beiden waren bekende binders in de negentiende eeuw. Deel 1 is later herbonden, waarschijnlijk in de jaren 1970, toen facsimile’s werden gemaakt van alle delen. Bij dit herbinden zijn een aantal dingen veranderd in de constructie van het boek. Zo zijn de delen 2-5 gebonden met een losse rug van kalfsleer en juchtleer, terwijl deel 1 na herbinding een vaste rug van varkensleer heeft gekregen. Ook zijn in delen 2-5 de grote losse bladen zo aan elkaar gezet dat ze genaaid konden worden als katernen. Bij deel 1 zijn het alleen nog maar losse bladen die over de rug aan elkaar gelijmd zijn. Mogelijk waren dit eerder ook katernen en zijn de katernruggen er dus afgesneden bij herbinding. De vaste rug in combinatie met het ontbreken van een naaisel heeft de opening van het boek bemoeilijkt, waardoor de rug is gebroken en er een deel van het leer op de bandrug ontbrak.
Bij de restauratie hebben we de delen 1 en 3 meer ingrijpend behandeld. De andere delen behoeften minder uitgebreide ingrepen. Vooral deel 1 vormde daarbij een uitdaging. Zoals te zien op de onderstaande afbeelding is de rug over de lengte gebroken waardoor het boek eigenlijk uit twee losse helften bestond. Hierdoor is er een grote ruimte tussen deze beide helften van het boekblok ontstaan en sluit het leer op de rug ook niet meer aan. Om ze weer te verbinden tot één boek is een constructie bedacht die mechanisch zeer sterk is en de opening van het boek begeleidt. Waar het boekblok gebroken is, zijn aan de bladen twee Tyvek stroken met vleugels geplakt. Vervolgens is elke helft van het boekblok ter hoogte van de kneepschouder doorgenaaid met een zadelsteek, waarbij die Tyvek stroken bij de breuk dus ook nog zijn vastgenaaid. De aan de rugzijde uitstekende vleugels van het Tyvek zijn op de rug aan elkaar genaaid met een rijgsteek en op de rug geplakt (zie onderstaand schema). De boekblokrug is daarna afgedekt met papier. Het nieuwe leer dat de lacune op de rug opvult, zorgt voor extra bulk in het midden van de rug en voorkomt zo dat het boek daar te scherp opent. Deel 1 heeft nu weer een sterke mechanische rugverbinding waarmee het boek goed openvalt en voor zijn stevigheid niet langer uitsluitend afhankelijk is van een lijmlaag op de bladranden. Een duurzamere oplossing dus.
De boeken zijn tot 29 mei 2022 te bewonderen in de tentoonstelling Vogelpracht in het Teylers Museum. Voor een inkijkje in dit prachtige boek, zie Teylers digitale bibliotheek.
Deel 1 tijdens de behandeling
Deel 3 voor de behandeling
Deel 3 na de behandeling
Herre snijdt de rug van deel 1 los.
Elizabet met een van de grote platen
Schema van de rugrestauratie van deel 1
Opening van deel 1 na de behandeing
Na restauratie, deel 1 open op pagina’s van de breuk